Tâm Thức Giác Ngộ: SỰ TIẾN HÓA TỪ "TÔI" ĐẾN "MỘT" Bác sĩ Hồng Đặng Bùi – Tháng Tư, 2025

Tâm Thức Giác Ngộ: SỰ TIẾN HÓA TỪ "TÔI" ĐẾN "MỘT"

Bác sĩ Hồng Đặng Bùi – Tháng Tư, 2025

Hiệu đính: Bác sĩ Châu Văn Đặng & Bác sĩ Janet Đặng Geiger

Chuyển ngữ Anh/Việt: HT Nguyễn Hữu Nghiệp

Bài viết này khám phá sự tiến hóa của tâm thức (consciousness), cũng là hành trình của Bản Ngã/ Cái Tôi. Người đọc sẽ tham gia hành trình tìm kiếm Sự Nhất Thể giữa bản chất con người và vũ trụ và Nguyên Lý Đồng Thể của mọi vật. Việc khám phá bản thể kỳ diệu trong mỗi người sẽ giúp chúng ta được thực sự an nhiên tự tại.

Người viết chọn một góc nhìn tự nhiên, toàn cảnh để mô tả các giai đoạn phát triển của tâm thức trong hành trình này. Tia sáng huyền diệu trong mỗi người phát nguồn từ Thượng Đế Đức Chí Tôn giúp thể hiện những giai đoạn của hành trình. (Cao Đài gọi tia sáng huyền diệu này là Tiểu Linh Quang)

Vài định nghĩa cần biết để hiểu rõ văn bản:

• Ý thức (Consciousness), đề cập đến sự tự nhận biết và sự kết nối với năng lượng vũ trụ, trong đời sống cá nhân lẫn cảnh giới tâm linh.

• Quyền năng thiêng liêng chỉ về cảnh giới cao, Đức Chí Tôn, các vị thần tiên.

• Chơn Linh ám chỉ phần tinh hoa siêu hình hoặc trực giác soi sáng trong mỗi người, khác với các cơ quan tâm sinh lý trong người. Thông thường, Chơn Linh được dùng để chỉ thực thể mà chúng ta hay gọi là linh hồn, hay thành phần thứ ba trong cấu tạo ba phần của mỗi người chúng ta.

• Nhất thể (Oneness) đề cập đến sự hợp nhất với năng lượng vũ trụ, một cảm giác hòa hợp thành một với những người khác, thiên nhiên và Quyền năng thiêng liêng.

• Giác ngộ (Enlightenment) là trạng thái đạt được Nhất thể.

Như chúng ta đã biết, con người gồm ba phần: thể xác (cơ thể vật lý), tâm trí và cảm xúc, và chơn linh (linh hồn).

Chơn linh bồi dưỡng tâm thức, dẫn dắt thể xác, tâm trí và cảm xúc của chúng ta đến tình trạng hoàn hảo trọn lành. Chơn linh giúp ta tu luyện đến cảnh giới thiêng liêng.

Sự tiến hóa này qua bốn giai đoạn chính:

1- Tôi

Cái tôi

2- Tôi, Bạn

Tôi và Bạn

3- Chúng ta

Chúng ta, Bạn

Chúng ta và Bạn

4- CHÚNG TA

NHẤT THỂ – MỘT

1- Giai đoạn 1: Chủ nghĩa cá nhân – Cái "Tôi"

Trong giai đoạn này, Bản Ngã, Cái Tôi, Của Tôi chiếm ưu thế trong từ vựng của trẻ nhỏ. Mọi thứ xoay quanh cái Tôi, luôn đòi hỏi sự thoải mái về thể chất và cảm xúc.

Có thể nói, ý thức được quy về chính bản thân. Đứa trẻ khóc vì đau đớn dù chỉ rất nhỏ, khi lạnh hay nóng, khi thực hiện các chức năng sinh lý hàng ngày, khi cần sự thỏa mãn. Tất cả đồ chơi trong phòng đều là của nó, để giữ và sở hữu. Khi "đồ chơi của mình" bị lấy đi, nó sẽ nổi giận. Những cơn giận dữ gần như luôn luôn xuất hiện. Nó cần sự an toàn và khóc khi thiếu điều đó.

Điều này tương ứng với nhóm chữ "Bản Ngã Đồi Bại" (“Depraved Nafs”), trong Sufism Hồi giáo (The Path to Truth - Azim Khamisa). “Nafs” có nghĩa là Bản Ngã.

Đứa nhỏ đổ lỗi cho người khác khi mọi việc không làm nó hài lòng. Nó nghĩ người khác có trách nhiệm về sự khó chịu của mình.

Nó thường không hạnh phúc.

Như Pascal đã nói: "Le Moi est haissable" – "Cái Tôi đáng ghét".

2- Giai đoạn 2 – Tới giai đoạn này, đứa trẻ nhận thức về sự tồn tại của người khác:

Tôi, Bạn

Tôi và Bạn

Theo thời gian, khi bị tách khỏi mẹ, đứa trẻ cảm nhận sự tồn tại của người khác. Nó đạt đến giai đoạn "Tôi, Bạn".

Sau đó, nó học cách tương tác với người khác, nhận ra mối quan hệ "Tôi và Bạn". Nó bắt đầu điều chỉnh, trao đổi với Bạn. Ý thức về người khác dần dần trở nên "Luật Vàng" với lý do nó chưa thể hiểu rõ.

Đứa nhỏ trải qua giai đoạn tự trách bản thân về mọi thứ. Hiện tượng này lại giúp nó bước vào hành trình nội tâm để hoàn thiện. Nó cố gắng thay đổi và cải thiện liên tục.

Về mặt sinh lý, đây là giai đoạn trẻ đạt đến tuổi thiếu niên. Giai đoạn này tương ứng với "Nafs Trách Mình" (“Accusing Nafs”) trong Sufism Hồi giáo.

3- Giai đoạn 3: Phát triển ý niệm “Chúng Ta”:

Chúng Ta, Bạn

Chúng Ta và Bạn

"Tôi và Bạn" tiến hóa thành "Chúng Ta". Con người trưởng thành hơn, nhận thấy sự cần thiết của việc chung sống và chia sẻ. Các nhóm được hình thành, có nhóm của chúng ta và có nhóm của bạn.

Sự hợp tác được lý tưởng hóa. Có sự xuất hiện cảm giác hào phóng, biết ơn, và mãn nguyện. "Tôi và Bạn" bây giờ học cách cùng nhau đối mặt với khó khăn trong cuộc sống. Những suy nghĩ truyền cảm hứng bắt đầu xuất hiện trong tương tác giữa "Chúng Ta" và "Bạn", và giữa các nhóm khác nhau.

Khái niệm "buông bỏ" được hình thành. Giai đoạn này tương ứng với "Nafs Cảm Hứng và Thanh Thản".

Đây là giai đoạn người trẻ bước vào tuổi thiếu niên và trưởng thành.

4- Giai đoạn 4: Tiến hóa đến giác ngộ "CHÚNG TA" và NHẤT THỂ

Hai thực thể riêng biệt "Chúng Ta" và "Bạn" có thể duy trì suốt đời, hoặc với sự giác ngộ sâu xa hai thực thể này có thể hòa nhập thành CHÚNG TA. Đó là tình trạng tuyệt đẹp, nơi chúng ta nhìn thấy cuộc sống như một thể thống nhất.

CHÚNG TA cảm thấy hài lòng với bất cứ hoàn cảnh nào mà cơ duyên đưa đến. Chúng ta không quan tâm những điều trần tục. Chúng ta hoan hỉ trọn vẹn trong cảnh giới tâm thức cao.

CHÚNG TA cùng nhau phát tán năng lượng tốt, giảng dạy và soi sáng cho người khác, phụng sự Thượng Đế qua việc phục vụ mọi người.

CHÚNG TA trở nên cao thượng, hài hòa khi hợp nhất với Vũ Trụ. CHÚNG TA dao động ở tầng số cao hơn trong mọi mối quan hệ, dù là với vật vô tri, cây cối, động vật hay con người. CHÚNG TA đạt đến cảnh Nhất Thể.

Sự phân biệt giữa cái Tôi và người khác dần biến mất, nhường chỗ cho sự đồng nhất giữa bản thể và tha nhân.

Lời nói và hành động của CHÚNG TA không còn ràng buộc, chỉ mang ánh sáng khai mở. CHÚNG TA cảm nhận sự Tự Do, hòa vào Nhất Thể trong tất cả Vũ Trụ. CHÚNG TA trở thành Một với vũ trụ, tỏa sáng khắp nơi, bất kỳ lúc nào bằng sự hiện diện của mình. CHÚNG TA lan tỏa Tình Yêu, không còn ham muốn, không còn chiếm hữu, không cần thể hiện, không cần sự chấp thuận, không còn sợ hãi—đến mức CHÚNG TA không cần cả việc “buông bỏ” để giác ngộ nữa. "chúng ta chính là CHÚNG TA."

"Nafs Thanh Tịnh" (“Purified Nafs”) của Bậc Giác Ngộ vượt ngoài mọi mô tả, mọi sự thấu hiểu. Đây là trạng thái hoan hỷ mà tâm thức con người cần tự mình trải nghiệm.

Đó là "Giác Ngộ". Trạng thái này chính là "Vô Vi" trong Đạo Lão, Niết Bàn, Tánh Không trong Phật Giáo (được mô tả trong Kinh Bát Nhã Paramita), "Tâm Không", "Giác ngộ" trong Cao Đài. Đó là trạng thái người Ấn Độ khẳng định: "Tat Tvam Asi" – "Người chính là Đại Ngã (Brahman)!"

Điều này dễ đạt được hơn sau khi nghỉ hưu, khi chúng ta không còn bị cuốn vào công việc và cuộc sống gia đình bận rộn. Chúng ta giờ đây có thể dành nhiều thời gian hơn cho thiền định, cho Sự Lặng Im, biến những âm thanh hỗn loạn của đời sống thành Bản Giao Hưởng hài hòa, dẫn đến Thanh Thản.

Những khoảnh khắc Tĩnh Mịch giúp ta hòa nhập vào Vũ Trụ, khi tâm thức thẩm thấu mọi sự hiện hữu.

Giai đoạn này được diễn tả tuyệt đẹp qua câu nói của Cao Đài: "Phàm Tâm lặng lẽ, Thánh Tâm sanh." ("Khi Tâm Phàm tĩnh lặng, Tâm Thánh hiển lộ.")

Cái Tôi đã trở thành Một—Một với mọi tạo vật, Một với Thượng Đế. Tâm thức của chúng ta đã hợp nhất vào Năng Lượng Vũ Trụ, và đã hòa vào bản thể kỳ diệu của đất trời.

Ghi chú:

🔹 Các giai đoạn này không diễn ra theo một dòng chảy cố định. Chúng linh hoạt, đôi khi chúng ta quay trở lại những giai đoạn trước, đi tới, và lui lại nhưng dần tiến hóa về phía hoàn thiện, khi tiếp tục tu dưỡng.

🔹 Ăn chay được khuyến khích để phát triển tâm thức lên những cảnh giới cao hơn. Tránh sản phẩm từ động vật để giúp thể xác và tâm trí nhẹ nhàng, thanh khiết, kiên định và tránh nghiệp xấu. Về mặt y khoa, thực phẩm dựa trên thực vật hỗ trợ kiểm soát cholesterol và rối loạn chuyển hóa.

Có thể bắt đầu ăn chay vài ngày một tháng, dần dần tăng lên mười ngày, tiến tới ăn chay toàn thời gian.

🔹 Sau đây là vài trải nghiệm về sự Nhất Thể của người viết:

✦ Tôi đã sẵn sàng cho buổi thiền tại Trung Tâm Cao Đài Anaheim, CA, USA cách đây vài năm. Khi bắt đầu tập trung tư tưởng, tôi cảm thấy rung động trong tâm trí và cơ thể. Tôi nhìn vào tấm vải đen có hoa văn màu sắc phủ trên bàn đặt nến.

Tấm vải bỗng trở nên sống động! Những hoa văn màu sắc uyển chuyển nhảy múa. Tôi cảm nhận chúng vẫy tay chào, như muốn gửi lời chào thân thiện. Tôi biết mình hoàn toàn tỉnh táo.

Sự kiện diễn ra vài phút. Tôi xả thiền, an nhiên, tràn đầy Tình Yêu và Lòng Biết Ơn.

✦ Một lần trên đường đến Đền Thánh Cao Đài, chồng tôi đang lái xe. Khi xe chạy êm ái, tôi nhìn qua cửa sổ.

✦ Kinh ngạc thay, tòa nhà và cây cối bỗng nhiên sống động! Chúng có những chuyển động kỳ lạ như cúi mình, chào đón sự hiện diện của tôi. Tôi biết mình hoàn toàn tỉnh táo.

🔹 Thông tin riêng từ Richard Bunce, một lãnh đạo tâm linh:

“Cô Hồng, khi tôi mười sáu tuổi, tôi quỳ bên giường vào khoảng 10 giờ đêm Giáng Sinh. Tôi cầu nguyện: "Chúa ơi, con không biết Ngài có thật sự hiện hữu hay không. Nếu không, con sẽ tự xoay sở. Nhưng nếu Ngài có thật, xin hãy cho con biết. Con cần biết điều đó."

Tôi chợt chìm vào một cảm giác yêu thương sâu sắc, một sự yêu thương bao trùm lấy tôi. Cảm giác này kéo dài đủ lâu để tôi không còn nghi ngờ gì nữa. Lời cầu nguyện của tôi đã được hồi đáp. Tôi đi ra và ngồi trên bậc cầu thang. Gia đình tôi thấy tôi ngồi đó và họ có vẻ lo. Tôi kể cho họ nghe chuyện đã xảy ra. Cha mẹ cùng hai chị gái đến quanh tôi tỏ sự ủng hộ và tình yêu thương.

Hôm sau, tôi đến gặp mục sư của mình và kể cho ông ấy nghe. Ông ấy xác nhận một cách nhiệt tình rằng từ lâu vợ chồng ông đã tin tưởng rằng trước sau gì tôi sẽ được phong chức thành một nhà lãnh đạo tinh thần. Sau đó, tôi đến gặp người cố vấn của mình, tên là Bill Platt, một người đàn ông cao tuổi. Khi tôi bắt đầu kể lại, ông ấy hỏi, "Khoan đã, chuyện này xảy ra vào khoảng 10 giờ tối qua phải không?" Tôi gật đầu. Ông ấy nói, "Lúc đó tôi bỗng thức giấc, và tôi đã viết cho cháu lá thư này." Ông đưa tôi lá thư, và nó là một đoạn văn đáng ghi nhớ về tình yêu thương và lòng tin sâu xa.

Trong ba ngày sau đó, tôi nhận ra mọi vật đổi khác. Cây cối đầy lá, và chúng trở nên trong suốt. Khi nhìn vào mắt mọi người, tôi thấu hiểu nhiều hơn trước kia. Tôi sống với một sự nhận thức mới, sự nhạy cảm, và lòng biết ơn. Tôi nhìn thấy giá trị tâm linh theo chiều hướng mà tôi chưa từng thấy trước đây.”

🔹 Câu chuyện từ Paul Knopf, một lãnh đạo tâm linh:

Vào một sáng sớm thứ Bảy, khi tôi 13 tuổi, mẹ tôi quyết định đưa tôi theo một chuyến đi một ngày đến Ensenada, Mexico. Hôm đó với thái độ bình thường của một cậu bé vị thành niên đến từ một gia đình khá giả. Tôi tưởng sẽ là một ngày thư thả bình thường, hóa ra lại là một ngày có ý nghĩa lớn lao hơn nhiều.

Khi đến nơi, tôi còn có vẻ khó chịu khi biết rằng chúng tôi sẽ làm việc thiện nguyện. Chúng tôi giúp dọn dẹp và phân phát quần áo, đồ chơi. Trong khi làm việc này, tôi nhận ra rằng những người mà chúng tôi giúp đỡ thực sự biết ơn vì những điều nhỏ bé họ có được. Những đứa trẻ vui sướng lắm khi nhận được những món đồ chơi cũ và quần áo đã có người mặc qua.

Có điều gì đó trong tôi đang thay đổi. Lú đó tôi không thể diễn đạt bằng lời, nhưng tôi bị xúc động bởi những gì đang diễn ra trong tôi. Tôi nhận ra rằng tất cả chúng ta đều có sự liên kết với nhau. Tôi bắt đầu thấy rằng có một động lực trong chúng ta luôn khao khát biểu lộ những hành động yêu thương và nhân ái này. Trải nghiệm này đã khiến tôi xúc động mạnh và dẫn đến một sứ mạng trọn đời làm việc trong lĩnh vực phục vụ cộng đồng. Đó không chỉ là những việc gì mình đang làm, mà là một sự kết nối với một “bản thể tối cao” mà tôi vẫn theo đuổi cho đến ngày hôm nay.”

🔹 Câu chuyện của Damon Phan, một tín đồ trẻ của Thánh Thất Cao Đài Hải Ngoại:

Trong một thời gian dài, tôi chật vật để tìm kiếm niềm tin. Tôi không chắc mình nên tin vào điều gì hoặc thậm chí có điều gì đáng để tin tưởng hay không. Tâm trí tôi liên tục xoay quanh những câu hỏi: Ý nghĩa của cuộc sống là gì? Mục đích của tôi là gì? Vũ trụ này có chứa đựng điều gì đó lớn lao hơn không?

Tôi nhớ lần đầu tiên được học về hệ mặt trời, các vì sao, các hành tinh và không gian trong lớp ba. Càng tìm hiểu về vũ trụ, tôi càng cảm nhận được rằng cuộc sống rộng lớn hơn nhiều, vượt khỏi bản thân tôi, và tôi là một phần của thực thể gì đó huyền bí, được kết nối nhau một cách sâu xa. Tự thâm tâm tôi không chỉ tìm kiếm kiến thức mà còn khao khát một cái gi sâu xa hơn; tôi truy tìm một sự kết nối.

Lớn lên trong một gia đình có tín ngưỡng, những câu hỏi của tôi đưa đẩy tôi đến việc khám phá chiều sâu của đức tin tôn giáo vốn phổ biến trong gia đình mình. Lúc đó, tôi không tìm kiếm những quy tắc hay nghi lễ để tuân theo. Tôi đang tìm kiếm sự thật. Thông qua việc đọc sách, trò chuyện, và những lúc lặng lẽ suy ngẫm, tôi bắt đầu cảm nhận được điều gì đó lớn lao hơn, một điều gì đó đầy yêu thương, có lẽ đang hòa nhập trong cuộc sống hằng ngày của chúng tôi.

Một đêm nọ, tôi có một giấc mơ. Trong giấc mơ ấy, tôi đứng một mình trên bến tàu. Trước mặt tôi là những con sóng lặng lẽ của đại dương và hoàng hôn tuyệt đẹp. Khi ngước lên bầu trời, tôi thấy một ánh sáng rực rỡ bao trùm tôi bằng hơi ấm. Ánh sáng ấy không chói lóa, mà sáng rạng rỡ… nó mang một cảm giác thiêng liêng. Bên trong ánh sáng ấy là một con mắt—một con mắt dường như thấy tất cả và biết tất cả.

Không có tiếng nói, không có lời nào được thốt ra, nhưng tôi đứng đó và cảm nhận được một sự hiểu biết sâu sắc không cần lời giải thích. Ánh sáng ấy thuần khiết, sống động, và đầy yêu thương. Tôi cảm nhận ánh sáng ấy trong trái tim mình, trong những con sóng của đại dương, và trong sự tĩnh lặng của các vì sao. Tôi biết rằng chúng ta thực sự không cô đơn. Ẩn chứa phía sau tất cả, có một sự liên kết thiêng liêng gắn kết chúng ta với nhau.

Khi tỉnh giấc sau giấc mơ ấy, thế giới quanh tôi vẫn như cũ, nhưng tôi đã đổi thay. Cây cối và những người xung quanh tôi dường như phát ra một ánh sáng dịu nhẹ mà trước đây tôi chưa từng nhận thấy. Ý thức của tôi đã mở rộng, giúp tôi nhìn thế giới qua một lăng kính mới.

🔹 Lời cảm ơn chân thành gửi đến người bạn quý mến Ngasha Beck-Huy đã có những đóng góp thực sự giá trị!

Tôi mong rằng độc giả sẽ có những trải nghiệm suông sẻ và đầy cảm hứng trên bước đường tiến hóa tuyệt vời của ánh sáng kỳ diệu (Tiểu Linh Quang) mà tất cả chúng ta đều thừa hưởng do Đức Chí Tôn (Đại Linh Quang) ban cho.

Như Đức Chí Tôn đã phán trong một đoạn Kinh Cao Đài: "Các con có Linh Quang của Ta. Các con có Chìa Khóa để tự do lưu lại nơi trần thế hoặc bước vào Thiên Đàng theo ý muốn."

Bác sĩ Hồng Đặng Bùi

Tháng Tư, 2025